تمام قطعات خودرو نیاز به تعمیر و نگه‌داری دارند؛ به همین دلیل در ماشین برخی از رانندگان علاقه‌مند و بااراده، همیشه یک جعبه‌ابزار مخصوص و پر از آچار دیده می‌شود. اگر دقت کنید در چنین جعبه‌ای انواع‌واقسام ابزارها و آچارها نگه‌داری می‌شوند که هر کدامشان برای راه‌اندازی یک قطعه خودرو طراحی شده‌اند. اگر یک آچار حرفه‌ای دیدید که صفحه‌ای دیجیتال داشت یا اعدادی بر روی بدنه‌اش درج شده بود، به احتمال زیاد آچار گشتاور یا ترکمتر است. کاربرد ترکمتر در اندازه‌گیری نیرویی است که فرد برای سفتی مهره‌های مد نظرش به آن وارد می‌کند و آچار را می‌چرخاند. در این مطلب همراه اکستریم مگ باشید که دقیق‌تر بدانید آچار ترکمتر چیست، چند نوع دارد و چگونه از آن استفاده می‌شود.
آچار گشتاور یا ترکمتر چیست؟
اجزایی در خودرو وجود دارند که چفت و بست و پیچ‌های آن‌ها باید با اندازه دقیقی سفت شوند و قطعه را سر هم کنند. چون کم‌وزیاد شدن نیروی دست حتی به اندازه چند درجه باعث می‌شود پیچ آسیب ببیند، یا این‌که شل بماند و عملکرد قطعه را مختل کند. به‌علت همین حساسیتی که در ماشین‌ها وجود دارد، ابزاری اختراع شد که توانست دقت اندازه‌گیری نیروی گشتاور را به اندازه لازم بالا ببرد. به این ابزار آچار گشتاور یا ترکمتر می‌گویند (به زبان انگلیسی: Torque wrench) و نام دیگر آن در زبان فارسی گشتاورسنج است.
روی گشتاورسنج قطعه‌ای چرخشی یا دیجیتالی می‌بینید که می‌توانید با استفاده از آن میزان نیروی مورد نیاز برای سفتی یک پیچ را دقیق تنظیم کنید. بدین‌ترتیب شما نیروی پیچشی لازم را قبل از اقدام به کار با آچار مشخص می‌کنید و بعد پیچ را می‌چرخانید تا سفت شود. این تنظیمات با استفاده از اعدادی انجام می‌شوند که روی بدنه آچار گشتاور درج می‌شوند، یا در صفحه دیجیتال مشخص هستند. در همین هنگام وقتی که آچار متوجه شد نیروی چرخش به حد نصاب خود رسیده است، به شما اطلاع می‌دهد و کارتان تمام می‌شود. با این حساب دیگر ممکن نیست که نگران باشید مهره به‌دلیل چرخش بیش از حد آسیب ببیند یا این‌که به‌خوبی سفت نشود و شل بماند.
معنای گشتاور یا ترک
|
لغت “Torque” در زبان انگلیسی دقیقا معادل واژه گشتاور است و در معنای نیرویی به کار می‌رود که به‌طور گردشی به یک شیء وارد می‌شود.
|
تاریخچه آچار گشتاور
اگر بخواهید بدانید ترکمتر چیست، فقط به این نکته توجه کنید که آچار گشتاور هم مثل بقیه آچارها یک قطعه را دور محور می‌چرخاند. این نیروی چرخشی تا جایی پیش می‌رود که آن قطعه به‌خوبی سفت شود و محکم بر سر جای خودش قرار بگیرد. اما گاهی این چرخش باید به‌قدری دقیق باشد که فشار زیادی به قطعات و اهرم وارد نشود و در عین حال پیچ شل نماند. قطعا این حد دقت برای همه میسر نیست و افراد محدودی می‌توانند با بهره هوشی بالای خودشان متوجه شوند دقیقا چه‌قدر باید آچار را بچرخانند.
به‌این‌دلیل آچار گشتاور یا ترکمتر در دهه 90 میلادی توسط کنراد باهر اختراع شد، آن هم وقتی که برای دولت آمریکا مشغول به کار بود. این مخترع خلاق در اداره آب نیویورک به دنبال راهی می‌گشت که بتواند از سفت شدن بیش از حد پیچ‌ها در سیستم تامین آب زیرزمینی جلوگیری کند. ابداع او در نهایت به تولید انبوه ابزاری منجر شد که این روزها توسط بسیاری از تعمیرکاران حرفه‌ای ماشین برای تعمیر یا سرهم کردن قطعاتی مثل سیلندر به کار می‌رود. البته این آچار در وسایل‌نقلیه و صنایع مختلفی مثل هوافضا، کشتی، قطار و… نیز کاربرد دارد و استفاده از آن فقط به خودروها محدود نمی‌شود.
انواع آچار گشتاور
آچار گشتاور در ابعاد و شکل‌های گوناگونی در بازار موجود است که بنابر استفاده‌ای که از آن‌ها می‌شود با یک‌دیگر تفاوت دارند. دو نوع از انواع آچار گشتاور پراستفاده و ارزان به شرح زیر هستند:
- کلیک: بعد از این‌که مقدار نیروی مد نظرتان را با آچار گشتاور نوع کلیک تنظیم کردید، این آچار وقتی به سقف نیروی گردشی رسید صدایی می‌دهد که شما را از اتمام کار مطلع کند.
- پرتو: این آچار پس از این‌که نیروی پیچشی را به اندازه کافی اعمال کردید خودبه‌خود متوقف می‌شود و اجازه نمی‌دهد که مهره را بیشتر بچرخانید.
گشتاور ما نیز رو به اتمام است
ممکن است رانندگان در جعبه‌ابزار خودشان یک نوع آچار پیشرفته به نام گشتاورسنج نیز داشته باشند که البته بیشتر مختص کار مکانیک‌هاست و برای استفاده‌های معمولی نیست. در این مطلب از اکستریم برای شما شرح دادیم که ترکمتر چیست و چه عملکردی دارد که با دیدن آن شگفت‌زده نشوید. البته قدرت آچار گشتاور در اندازه‌گیری نیروی پیچشی شگفت‌آور است و می‌تواند تا حد زیادی از خرابی قطعات حساس ماشین جلوگیری کند.
