تجمع کربن و دوده در موتور خودرو، یکی از مشکلات رایجی است که با گذشت زمان و استفاده از خودرو به وجود می‌آید. این رسوبات نه تنها باعث کاهش کارایی موتور می‌شود، بلکه می‌تواند به قطعات مختلف آن آسیب برساند و هزینه‌های تعمیر را افزایش دهد. در این مقاله، به بررسی علل تجمع کربن و دوده، عواقب آن و مهم‌تر از همه، راهکارهایی برای جلوگیری از ایجاد رسوبات دوده در موتور خواهیم پرداخت.
موتور خودرو را مانند یک بخاری هیزمی تصور کنید. هنگامی‌که بخاری هیزمی می‌سوزد، دود و پسماندهایی از کربن تولید می‌کند. در بخاری این دود از دودکش خارج شده و در مسیر خود روی دیواره‌های دودکش جمع می‌شود. هر چه سوخت بیشتری بسوزانید، رسوبات سخت‌تر می‌شوند و درنهایت جریان هوای دودکش را مسدود کرده و بر توانایی بخاری برای گرم کردن خانه تأثیر می‌گذارد.
در خودرو نیز همین‌طور است. هنگامی‌که سوخت می‌سوزد، همین نوع پسماندها را آزاد می‌کند. تجمع کربن و دوده در موتور روی منیفولد ورودی، فیلتر DPF، سیستم EGR، حس‌گر اکسیژن و موارد دیگر رسوب می‌کند.
عوامل ایجاد رسوبات دوده در موتور
دوده و کربن روی موتور معضل بزرگی برای رانندگان است و حل آن نیز دشوار است. ابتدا به دلایل تجمع کربن و دوده در موتور نگاهی بیندازیم:
1- وضعیت جاده
ترافیک جاده‌ای، محدودیت سرعت، الزامات جدید ضد آلودگی و رانندگی با سرعت کم برای صرفه‌جویی در مصرف بنزین، همگی باعث ایجاد رسوبات کربن می‌شوند.
2- رانندگی با دنده نامناسب
تجمع کربن و دوده در موتور بیشتر در خودروهای دنده‌ای اتفاق می‌افتد. گاه راننده هنگام رانندگی ممکن است با دنده سنگین در دور پایین یا با دنده سبک در دور بالا رانندگی کند. رانندگی با دنده سنگین در دور پایین باعث می‌شود که موتور برای رسیدن به‌سرعت معین سوخت بیشتری مصرف کند، درنتیجه مصرف سوخت افزایش می‌یابد.
رانندگی با دنده سبک در دور بالا هم مقدار زیادی بنزین وارد موتور کرده اما به‌طور کامل نمی‌سوزد و به‌طور طبیعی رسوبات دوده در موتور زیادی تولید می‌کند.
3- فشار دادن بیش از حد پدال گاز
برخی از رانندگان هنگام رانندگی پدال گاز را به‌طور ناگهانی و بیش از حد فشار می‌دهند. در این لحظه سوخت بیش‌ازحد وارد خودرو می‌شود. اگر بنزین به طور کامل سوزانده نشود، تجمع کربن و دوده در موتور اتفاق می‌افتد.
4- گرم کردن بیش از حد خودرو به‌صورت درجا
گرم کردن بیش از حد خودرو در زمستان بسیار کار رایجی است. رانندگان بر این باورند که درجا کار کردن برای محافظت از موتور است تا گرم شود و روانکاری روغن در موتور اتفاق بیفتد؛ اما با درجای بیش از حد رسوبات دوده در موتور تولید می‌کنید.
5- کیفیت پایین سوخت عامل رسوبات دوده در موتور
یکی از علت‌های تجمع کربن و دوده در موتور سوخت غیراستاندارد است. سوخت نامناسب در محفظه احتراق به‌طور کامل نمی‌سوزد و باعث ایجاد رسوبات کربن روی محفظه احتراق، شیار رینگ پیستون، شمع جرقه و پشت سوپاپ ورودی می‌شود.
روش‌های جلوگیری از تجمع کربن و دوده در موتور
برای جلوگیری از تجمع کربن و دوده، می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
1- تعویض روغن موتور به‌صورت منظم
تعویض روغن موتور در فواصل زمانی مشخص‌شده توسط سازنده خودرو، به کاهش رسوبات دوده در موتور کمک می‌کند. به خاطر داشته باشید که استفاده از روغن موتور باکیفیت و مناسب به‌خصوص روغن‌هایی که خاصیت پراکنده‌کنندگی ذرات دوده دارند، بسیار مؤثر است.
2- استفاده از سوخت باکیفیت
استفاده از سوخت باکیفیت و استاندارد، به‌ویژه در خودروهای دیزلی، از تشکیل رسوبات دوده در موتور جلوگیری می‌کند.
3- تنظیم صحیح موتور
تنظیم صحیح سیستم سوخت‌رسانی، جرقه‌زنی و سایر سیستم‌های موتور، به احتراق کامل سوخت کمک کرده و از تشکیل دوده جلوگیری می‌کند.
4- اجتناب از دور آرام طولانی‌مدت
دور آرام طولانی‌مدت باعث افزایش تشکیل دوده و کربن می‌شود. بهتر است در موقعیت‌های مختلف از دنده مناسب استفاده کنید و نگذارید که خودرو بیش‌ازحد درجا کار کند.
5- تمیز کردن سیستم سوخت‌رسانی
تمیز کردن منظم سیستم سوخت شامل باک، لوله‌های انتقال، فیلترها، پمپ سوخت، ریل سوخت و انژکتورها می‌شود. این کار را می‌توانید با استفاده از محلول‌های مخصوص تمیزکننده یا به‌صورت مکانیکی انجام دهید. در کنار تمیز کردن می‌توانید از برخی افزودنی‌های پاک‌کننده موتور هم استفاده کنید. این افزودنی‌ها معمولاً به صورت مایع یا پودر بوده و باید به باک سوخت خودرو اضافه کنید.
6- استفاده از خدمات حرفه‌ای تمیز کردن کربن
دستگاه‌های تمیزکننده کربن مانند HHO Carbon Cleaner 6.0 با استفاده از فناوری‌های پیشرفته، کربن و دوده را از موتور خودرو پاک می‌کنند. برخی از کارواش‌ها یا نمایندگی‌های تعمیرات خودرو این خدمات را به مشتریان خود ارائه می‌دهند.
جمع‌بندی
با رعایت نکات ذکرشده در این مقاله و انجام سرویس‌های دوره‌ای خودرو می‌توانید از تجمع کربن و دوده در موتور خود جلوگیری کرده و عملکرد و طول عمر آن را افزایش دهید. به یاد داشته باشید که پیشگیری از ایجاد رسوبات دوده در موتور همیشه بهتر از صرف هزینه های بیشتر برای تعمیر آن است؛ بنابراین، با مراقبت صحیح از خودرو می‌توانید از هزینه‌های سنگین تعمیرات در آینده جلوگیری کنید.
