در گذشته‌ای نه چندان دور، بیشتر خودروها با گیربکس دستی طراحی می‌شدند و رانندگان برای تعویض دنده باید از پدال کلاچ استفاده می‌کردند. اما با پیشرفت فناوری، خودرو های دنده اتومات به شکل گسترده‌ای وارد بازار شدند و رانندگی را برای بسیاری از افراد راحت‌تر کردند. یکی از سوالات رایج در این زمینه این است که: آیا خودرو های دنده اتومات کلاچ دارند؟ و اصلاً معنای کلاچ در خودرو های دنده اتومات چیست؟ در این مقاله به صورت کامل به این موضوع پرداخته‌ایم.
تا انتهای این مطلب با اکستریم مگ همراه باشید.
کلاچ چیست؟
کلاچ یکی از مهم‌ترین اجزای سیستم انتقال قدرت در خودروهای دنده دستی است. این قطعه وظیفه دارد ارتباط بین موتور و جعبه دنده را کنترل کند. در واقع زمانی که راننده پدال کلاچ را فشار می‌دهد، اتصال بین موتور و گیربکس قطع می‌شود تا راننده بتواند دنده را تعویض کند.
بدون وجود کلاچ، تغییر دنده‌ها باعث درگیری مستقیم قطعات مکانیکی و در نتیجه آسیب به سیستم انتقال قدرت می‌شد. اما در خودرو های دنده اتومات وضعیت کاملاً متفاوت است.
آیا خودرو های دنده اتومات کلاچ دارند؟
پاسخ این سوال، هم بله است و هم خیر! در ظاهر، خودرو های دنده اتومات هیچ پدال کلاچی ندارند و راننده نیازی به استفاده از آن برای تعویض دنده ندارد. اما در باطن، این خودروها همچنان به یک سیستم کلاچ یا جایگزین آن نیاز دارند تا بتوانند انتقال نیرو را بین موتور و جعبه دنده اتوماتیک مدیریت کنند. به عبارت دیگر، عملکرد کلاچ در خودروهای اتوماتیک به صورت خودکار و بدون دخالت راننده انجام می‌شود.
برای اطلاعات بیشتر: می‌توانید مقاله هرآنچه باید از بریدن سیم کلاچ ماشین بدانید را نیز بخوانید.
نقش کلاچ در گیربکس اتوماتیک
در خودرو های دنده اتومات، سیستم‌های الکترونیکی و هیدرولیکی، نقش پدال کلاچ را به عهده دارند. گیربکس اتوماتیک با استفاده از سنسورها و واحد کنترل الکترونیکی (ECU) وضعیت موتور، دور چرخ‌ها، فشار گاز و سایر پارامترها را تحلیل کرده و بر اساس آن، دنده مناسب را بدون دخالت راننده انتخاب و تعویض می‌کند.
در بسیاری از خودروهای دنده اتوماتیک از تورک کانورتر (مبدل گشتاور) به عنوان جایگزین کلاچ استفاده می‌شود. تورک کانورتر یک قطعه مکانیکی-هیدرولیکی است که به صورت خودکار عمل می‌کند و نقش انتقال نیرو را با نرمی و بدون نیاز به کلاچ مکانیکی ایفا می‌کند.
انواع سیستم‌های کلاچ در خودروهای اتومات
گیربکس اتوماتیک با تورک کانورتر: رایج‌ترین نوع در خودروهای شهری. در این نوع، نیازی به کلاچ نیست و تورک کانورتر جایگزین آن می‌شود.
گیربکس‌های دو کلاچه (DCT): در این سیستم دو کلاچ وجود دارد که به صورت خودکار عمل کرده و عملکرد بسیار سریع و نرم‌تری ارائه می‌دهند. این نوع معمولاً در خودروهای اسپرت و لوکس استفاده می‌شود.
گیربکس اتوماتیک AMT یا نیمه اتومات: در این سیستم، از همان کلاچ مکانیکی استفاده می‌شود اما عمل کلاچ گیری به صورت خودکار توسط واحد کنترل الکترونیکی انجام می‌شود.
مزایای خودرو های دنده اتومات از نظر سیستم کلاچ
رانندگی راحت‌تر: حذف پدال کلاچ باعث می‌شود رانندگی در ترافیک‌های شهری بسیار آسان‌تر شود.
کاهش استهلاک قطعات: به دلیل تعویض دقیق و خودکار دنده‌ها، فشار زیادی به سیستم انتقال قدرت وارد نمی‌شود.
ایمنی بیشتر: تمرکز راننده به جای تعویض دنده، بیشتر بر جاده خواهد بود.
کاهش خطای انسانی: تعویض دنده به صورت دقیق و اصولی توسط ECU انجام می‌شود.
آیا کلاچ در خودرو های دنده اتومات خراب می‌شود؟
بله، هرچند پدال کلاچ در خودرو های دنده اتومات وجود ندارد، اما قطعات داخلی مرتبط با آن مانند تورک کانورتر، واحد کنترل هیدرولیک یا کلاچ‌های داخلی گیربکس DCT ممکن است دچار فرسودگی یا نقص شوند. این مشکلات معمولاً با نشانه‌هایی مانند:
- تاخیر در تعویض دنده
- لرزش هنگام حرکت
- کاهش شتاب
- نشت روغن گیربکس
خود را نشان می‌دهند و باید توسط یک متخصص بررسی و رفع شوند.
نکاتی برای نگهداری صحیح از خودرو های دنده اتومات
تعویض به موقع روغن گیربکس: روغن گیربکس نقش حیاتی در عملکرد صحیح کلاچ داخلی دارد.
استفاده از ترمز به جای حالت N: هنگام توقف‌های کوتاه، در حالت D باقی بمانید و از ترمز استفاده کنید تا فشار روی سیستم انتقال قدرت کم شود.
عدم شتاب‌گیری ناگهانی: رانندگی نرم و ملایم عمر گیربکس را افزایش می‌دهد.
بررسی دوره‌ای سیستم انتقال قدرت: با چکاپ‌های منظم از بروز خرابی‌های پرهزینه جلوگیری کنید.
جمع بندی
در این متن، معنای کلاچ در خودرو های دنده اتومات به‌طور کامل توضیح داده شده است. در نگاه اول، شاید تصور شود که این نوع خودروها اصلاً کلاچ ندارند، اما واقعیت چیز دیگری است. سیستم کلاچ در آن‌ها به‌شکل پیشرفته‌تر و هوشمندتری طراحی شده است. فرآیند کلاچ‌گیری نیز به‌صورت خودکار و از طریق سامانه‌های الکترونیکی یا هیدرولیکی انجام می‌شود، به‌گونه‌ای که نیازی به دخالت مستقیم راننده نیست. این فناوری باعث افزایش راحتی در رانندگی و کاهش خستگی در ترافیک‌های شهری می‌شود.
