همه ما دوست داریم تکنیک‌هایی را در فعالیت‌های روزمره به کار ببریم که ما را از پرداخت هزینه‌های اضافی و ریز و درشت نجات دهند. یکی از اساسی‌ترین نیازهای زندگی، حمل‌ونقل یا به‌عبارتی رانندگی است؛ با این اوصاف اکثر رانندگان علاقه دارند شگردهای خاصی برای رانندگی ابداع کنند. یکی از همین شگردها این است که تصور می‌کنند می‌توانند با خلاص کردن ماشین و ترمز موتور، مصرف سوخت را کاهش دهند. همراه اکستریم مگ باشید که بدانید این دو ترفند چه کاربردی دارند و آیا واقعا از مصرف بی‌رویه سوخت جلوگیری می‌کنند؟
خلاص کردن ماشین یا ترمز موتور؟
همین دو اصطلاح در رانندگی کمی مشابه یکدیگر هستند، اما تفاوت بنیادین آن‌ها به این برمی‌گردد که دنده در چه حالتی قرار دارد. طبق تصور اکثر رانندگان، اگر در حین حرکت ماشین را خلاص کنیم، مصرف سوخت به طرز قابل توجهی کاهش پیدا می‌کند. اما این عقیده نه تنها غلط است، بلکه گاهی می‌تواند مرگ‌بار باشد؛ زیرا رانندگی با دنده خلاص بسیار خطرآفرین است. تصور کنید که در یک موقعیت پیش‌بینی نشده، نیاز دارید که سریعا گاز بدهید و از یک مانع دور شوید. چه اتفاقی می‌افتد اگر دنده شما در حالت خلاص باشد و قدرت شتاب را با همین کار از پدال گاز سلب کرده باشید؟
با این حساب، حرکت و رانندگی با دنده خلاص به ریسک آن نمی‌ارزد که برای کاهش مصرف سوخت ناخواسته زمینه‌ساز بروز حادثه شوید. دنده خلاص و ترمز موتور می‌توانند از درگیری موتور و فشار روی آن تا حدودی بکاهند، اما آن‌چنان تاثیری بر روی کاستن از اتلاف سوخت نخواهند گذاشت. شباهت این دو اصطلاح فقط در بی‌نتیجه بودنشان برای کاهش مصرف سوخت نیست؛ بد نیست از تفاوت و تشابه آن‌ها بیشتر بدانیم.
شباهت خلاص کردن ماشین و ترمز موتور
رانندگی یک حرفه حساس محسوب می‌شود، زیرا راننده در حین حرکت با فراز و نشیب‌های مسیر همراه می‌شود و در هر لحظه با آن‌ها درگیر است. به همین دلیل یک راننده حرفه‌ای باید با توجه به درکی که از موقعیت خود و ماشینش دارد، بهترین عملکردش را به نمایش بگذارد. رانندگی یک کار مداوم و تکراری نیست و در طول آن، راننده کارهای مختلف اما از پیش تعریف‌شده‌ای را انجام می‌دهد. البته او باید سرعت‌عمل کافی داشته باشد که بتواند به سرعت ماشین را دوباره تحت اختیار بگیرد و به کنترل آن ادامه دهد.
برای مثال راننده گاهی پایش را تا لحظاتی از روی پدال برمی‌دارد تا سرعت ماشین خودبه‌خود کاهش پیدا کند؛ این کار او ترمز موتور تلقی می‌شود. یا این‌که وقتی ماشین در حال پیش‌روی به سمت جلو است، دنده را خلاص می‌کند و به خودرو اجازه می‌دهد که خودش به حرکت ادامه دهد. شباهت این دو اصطلاح در همین است که راننده ماشین را به چرخ‌ها و جاده می‌سپارد و فقط تا چند لحظه با آن‌ها درگیری ندارد.
تفاوت ترمز موتور و خلاصی ماشین
- وقتی می‌گوییم ماشین در حین حرکت خلاص است، یعنی دنده را نیز در حالت خلاص گذاشته‌ایم.
- و اگر می‌گوییم از ترمز موتور استفاده می‌کنیم، یعنی دنده سر جایش است ولی پای ما دیگر بر روی پدال گاز قرار ندارد.
چرا ترمز موتور و دنده خلاص تاثیری بر کاهش مصرف سوخت ندارند؟
اگر در موقعیتی قرار گرفته باشید که جاده دارای سرازیری و سراشیبی‌های زیادی است (مثل ترن‌هوایی)، مدام بر روی امواج بلند آسفالتی حرکت می‌کنید. بنابراین این فرضیه وجود دارد که وقتی خودروی شما به سمت سرازیری می‌رود، شتاب زیادی می‌گیرد. پس احتمالا می‌تواند از سراشیبی بعدی طوری عبور کند که نیازی به گاز دادن و افزایش سرعت توسط راننده نباشد. درهرحال کمتر پیش می‌آید که چنین جاده‌ای اصلا وجود داشته باشد و بتوانید از مزیت کاهش یافتن مصرف سوخت با ترمز موتور بهره‌مند شوید.
اما در خصوص خلاص کردن ماشین و ادامه دادن به حرکت برای کاهش مصرف سوخت، آن شرط فرضی که برای ترمز موتور عنوان کردیم برای دنده خلاص صدق نمی‌کند. زیرا ممکن است در حین رانندگی به هر دلیلی مجبور شوید که به‌طور ناگهانی دنده را از حالت خلاص به حالت دیگری ببرید. در این میان احتمالا باید به‌شدت ترمز را درگیر کنید و با عجله کنترل ماشین را در دست بگیرید که مانع از بروز حادثه شوید. همین کار شما مصداق یک رانندگی ناشیانه خواهد بود که مصرف سوخت کاهش را نمی‌دهد، بلکه آن را در مدتی کوتاه چند برابر می‌کند.
کلام آخر
هیجان موجود در رانندگی و از طرفی عشق به ماشین، بسیاری از رانندگان را موجب می‌کند که برای خودشان تکنیک‌های خاصی را اختراع کنند. مثلا سعی می‌کنند بر اساس منطق‌های علم فیزیک، با جلوگیری از درگیری ترمز و چرخ مصرف سوخت را کاهش دهند. اما باید بگوییم که اکثر این استدلال‌ها نادرست هستند؛ به‌خصوص کاهش مصرف سوخت با خلاصی ماشین یا ترمز موتور که گاهی خطرات آن‌ها هزینه جانی دارد، چیزی فراتر از هزینه تامین سوخت.
