تعویض دنده اصولی خودرو یکی از مهارت‌های اساسی رانندگی به‌حساب می‌آید. شاید انجام تعویض دنده کار راحت و ساده‌ای به نظر برسد؛ ولی درعین‌حال انجام آن نیاز به‌دقت و تمرین و درک درست از مکانیسم و عملکرد خودرو دارد. در واقع می‌توان گفت که عملکرد و عمر قطعه گیربکس با تعویض دنده درست و اصولی گره‌خورده است. یکی از سبک‌های درست رانندگی، تعویض دنده نرم است که به‌موجب آن سرنشینان تجربه بهتری خواهند داشت و از طرفی نیز عمر جعبه‌دنده افزایش می‌یابد. در این مقاله با نکاتی برای تعویض دنده اصولی خودرو آشنا می‌شوید.
در ادامه با اکستریم مگ همراه باشید.
آشنایی فنی با نحوه تعویض دنده اصولی
هر خودرو دارای شش حالت دنده مختلف است که هر یک از این دنده‌ها دامنه حرکت و سرعت مؤثری دارند که با دامنه دور پیشرانه موتور در ارتباط است. افزایش دور پیشرانه خودرو امکان تعویض دنده را فراهم می‌کند. معمولاً زمانی که دور موتور بین ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰ دور در دقیقه قرار دارد باید اقدام به تعویض دنده نمود. یکی از نشانه‌های تعویض دنده، گوش‌دادن به صدای موتور است. اگر توجه کرده باشید، زمان تعویض دنده که فرابرسد، صدای موتور تغییر می‌کند.
در سرعت ۲۰ تا ۲۵ کیلومتر، تعویض دنده از یک به دو انجام می‌شود. سرعت ۴۰ تا ۴۵ دنده از دو به سه تغییر می‌کند. برای سرعت ۶۰ تا ۷۰ کیلومتر دنده را از سه به چهار تغییر دهید. تغییر و تعویض دنده از چهار به پنج نیز در سرعت ۹۰ تا ۱۰۰ انجام می‌گیرد.
نحوه صحیح تعویض دنده
تعویض دنده با کلاچ در تعامل کامل است، البته این موضوع در خودروهای دنده‌ای صدق می‌کند و شامل ماشین‌های اتومات نمی‌شود. مهم‌ترین نکته در زمان تعویض دنده اصولی، گرفتن پدال کلاچ تا انتها و به‌آرامی است. بعدازاین که پدال کلاچ را به نرمی فشردید، تعویض دنده را انجام دهید. به این نکته توجه کنید که پس از تعویض دنده، پدال کلاچ را به یکباره رها نکنید و این کار را در سه مرحله انجام دهید.
هنگامی‌که در حال انجام تعویض دنده هستید، پدال گاز را فشار ندهید. یکی از عادات نادرست در زمان رانندگی، گذاشتن دست روی دسته‌دنده است، این کار در بلندمدت بر سیستم گیربکس فشار وارد می‌کند. درست است که در زمان تعویض دنده به پدال کلاچ نیاز است؛ ولی نباید در زمانی که به کلاچ نیازی ندارید، به آماده نگه‌داشتن پا بر روی پدال کلاچ عادت کنید و پای چپ را در کنار پدال قرار دهید.
زمان تعویض دنده
تعویض دنده را می‌توان باتوجه‌به چند المان، به‌راحتی انجام داد.
- گوش‌دادن به صدای دور موتور
- توجه به دورسنج موتور در بین دورهای ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰
- توجه به‌سرعت خودرو
- عدم تعویض دنده در سراشیبی‌ها
روش صحیح تعویض دنده
تعویض دنده طی چند مرحله ساده میسر می‌شود.
- فشاردادن کامل پدال کلاچ
- تعویض دنده به‌آرامی و بادقت
- رهاکردن تدریجی پدال کلاچ
- گاز دادن هم‌زمان با رهاکردن کلاچ
سبک کردن دنده
رانندگی را می‌توان در سه حالت کلی خلاصه کرد. این سه حالت شامل دنده‌سبک، سنگین و دنده‌عقب است. فرایند سبک کردن دنده در واقع انتقال دنده به دنده‌های بالاتر را در برمی‌گیرد. در زمان رانندگی باتوجه‌به مسیر دنده را سبک می‌کنند و از دنده مناسب با دور موتور استفاده می‌شود. در شرایطی که به سبک کردن دنده نیاز دارید، کلاچ را تا انتها بگیرید و دنده را به یک پله بالاتر افزایش دهید و در زمان رهاکردن کلاچ به‌آرامی و پیوسته گاز دهید تا سرعت بیشتر گردد. سبک کردن دنده در مسیرهای شهری، سرعت‌های پایین، ترافیک و حرکت در مسیرهایی با شیب کم کاربرد دارد.
سنگین کردن دنده
فرایند سنگین کردن دنده و یا به عبارتی دنده‌معکوس نسبت به دنده‌سبک پیچیده‌تر است. دنده‌معکوس یعنی دنده را به دند‌ه‌هایی با شماره پایین‌تر انتقال داد. در این شرایط نسبت گشتاور به‌سرعت موتور افزایش می‌یابد و عملاً قدرت موتور بیشتر می‌شود. فرض کنید که از دور به یک میدان شلوغ نزدیک می‌شوید و لازم است سرعت ۳۰ کیلومتر با دنده سه را به‌سرعت ۲۰ کیلومتر بر ثانیه با دنده دو برسانید. در این حالت نیاز دارید که ابتدا سرعت خود را با ترمز تنظیم کنید و سپس با گرفتن پدال کلاچ اقدام به تعویض دنده پایین‌تر کنید. استفاده از دنده‌سنگین در پیچ‌ها، سربالایی‌ها و یا سرازیری‌های تند و در زمانی که در خودرو بار سنگینی را جابه‌جا می‌کنید، کمک‌کننده است.
جمع بندی
با تعویض دنده اصولی به افزایش عمر گیربکس کمک کنید. علاوه بر این رانندگان حرفه‌ای با تعویض دنده درست و نرم به سرنشینان حس بهتری می‌دهند و ایمنی و راحتی بیشتری را برای آن‌ها به ارمغان می‌آورند. در این مقاله نکاتی برای تعویض دنده اصولی خودرو را بیان کردیم.
