بر هیچ راننده‌ای پوشیده نیست که تعویض دنده به‌موقع تا چه اندازه بر مصرف سوخت، عملکرد و استهلاک جعبه‌دنده تأثیر مثبت دارد. یکی از چالش‌های افراد تازه‌کار زمان مناسب تعویض دنده است. سیستم راهنمای تعویض دنده یا GSI به راننده کمک می‌کند تا در زمان مناسب تعویض دنده را انجام دهد. معمولاً این قابلیت به شکل یک فلش روبه‌بالا یا پایین در کنار صفحه کیلومتر سنج خود را نشان می‌دهد. GSI یک راهنمای مناسب برای راننده است که زمان جابه‌جایی دنده را به‌صورت علائم نمایشی در کلاستر خودرو نشان می‌دهد. البته بسیاری از خودروسازان پیرو استانداردهای 85 گانه ملزم به استفاده از این آپشن در محصولات خود شدند. این مقاله حول پاسخ به سوال سیستم راهنمای تعویض دنده یا GSI چیست؟ می‌چرخد.
تا انتها با اکستریم مگ همراه باشید
سیستم راهنمای تعویض دنده یا GSI در خودروها
GSI در واقع مخفف Gear Shifting Indicator است که با علامت مثلثی‌شکل در جلو آمپر، زمان تعویض دنده را مشخص می‌کند. تعویض دنده نادرست مصرف سوخت و استهلاک قطعات موتور و جعبه‌دنده را به همراه دارد. باید گفت که این سیستم در راستای کاهش مصرف سوخت و کاهش آلایندگی‌ها طراحی شد.
رانندگی با دور نامتناسب با دنده، مصرف سوخت بیشتر را رقم می‌زند. سیستم راهنمای تعویض دنده با آنالیز دور موتور و میزان فشار بر روی پدال گاز، راننده را نسبت به تعویض دنده بالاتر و یا پایین‌تر مطلع می‌سازد. باید گفت که دنده‌های بالاتر با دور پایین‌تر در خودرو همراه هستند. رانندگی در این شرایط به حالت اقتصادی معروف است.
تاریخچه GSI
تاریخچه این سیستم به دهه ۸۰ میلادی و به شرکت آلمانی بوش بازمی‌گردد. بوش اولین کمپانی بود که این سیستم را طراحی کرد. BMW E36 اولین خودرویی بود که در دهه ۹۰ میلادی از GSI در سیستم خود بهره گرفت. این خودرو با کمک این قابلیت توانست در مصرف سوخت به شکل بهینه عمل کند و شرایط رانندگی اقتصادی را فراهم نماید. BMW E36 با موفقیت چشمگیری که به دست آورد توجه سایر خودروسازان مانند مرسدس‌بنز، آئودی و فولکس‌واگن را به این سیستم کارآمد جلب کرد.
عملکرد سیستم راهنمای تعویض دنده چگونه است؟
عملکرد GSI بر پایه تحلیل و پردازش سنسورهای مختلف قرار دارد. سنسورهایی که سرعت خودرو، دور موتور، موقعیت پدال گاز را به مغز خودرو یا همان ECU گزارش می‌دهند. ECU نیز باتوجه‌به داده‌های دریافتی زمان تعویض دنده را بر روی کلاستر نمایش می‌دهد.
خودروهای دنده‌ای این سیستم را به شکل فلش بر روی صفحه‌نمایش نشان داده و به‌موجب آن راننده دنده را بالاتر یا پایین‌تر می‌برد. سیستم تعویض دنده می‌تواند به راننده کمک کند که از رانندگی در دورهای نامتناسب خودداری کند و مصرف سوخت را کاهش دهد. GSI با آگاه‌سازی به‌موقع راننده از بالارفتن اضافی دور موتور و یا به‌اصطلاح دنده مرده جلوگیری می‌نماید. نتیجه این عمل کاهش استهلاک و عملکرد بهینه موتور است.
جی سی ای در خودروهای اتومات عملکرد پیچیده‌تری دارد. سیستم راهنمای تعویض دنده در این قبیل خودروها علاوه بر مطلع کردن راننده با واحد کنترل گیربکس (TCU) نیز مرتبط است. TCU در تعامل با GSI می‌تواند تعویض دنده را به‌صورت خودکار و بدون دخالت راننده میسر کند.
مزایا
GSI در نقش یک راهنما و مشاور به راننده کمک می‌کند تا در زمان مناسب، تعویض دنده اصولی را انجام دهد. در ادامه به مزایای این سیستم می‌پردازیم.
- کاهش مصرف سوخت: رانندگی در دور مناسب موتور که با دنده هماهنگ شده است، کاهش مصرف سوخت را به ارمغان می‌آورد.
- کاهش تولید آلاینده‌های هوا: مصرف سوخت کمتر مطمئناً موجب کاهش تولید آلاینده‌های همچون CO2 می‌گردد.
- جلوگیری از استهلاک: هماهنگی بین دور موتور و دنده، یک اصل مهم در رانندگی محسوب می‌شود. دنده مرده در اثر تعویض دنده در دور موتور کم پدید می‌آید. بهترین زمان برای تعویض دنده بین سه تا چهارهزار دور در دقیقه است. رانندگانی که قبل از رسیدن دور موتور به این محدوده اقدام به افزایش دنده می‌نمایند، حالت دنده مرده را به وجود می‌آورند. جی سی ای در واقع از ایجاد دنده مرده جلوگیری کرده و به‌موجب آن استهلاک جعبه‌دنده را نیز کاهش می‌دهد.
بیشتر بخوانید: نکاتی برای تعویض دنده اصولی خودرو
معایب
برخی اوقات و در شرایط خاص ممکن است سیستم تعویض دنده، اطلاعات نادرستی به راننده دهد. برای نمونه در هنگام رانندگی در سربالایی‌ها چراغ‌راهنمای تعویض دنده روشن می‌گردد این در حالی است که در این شرایط رانندگی با دنده‌سبک پیشنهاد نمی‌شود. رانندگی در سربالایی‌ها با دنده پایین‌تر و با دور موتور بیشتر انجام می‌‌گیرد تا خودرو توانایی لازم برای حرکت را داشته باشد.
GSI معمولاً در زمان حرکت اولیه، راننده را به افزایش دنده ترغیب می‌کند که در این حالت چون دور موتور هنوز به حد مناسب نرسیده است، دنده مرده اتفاق می‌افتد.
