مایع خنک‌کننده موتور چیست و چه تفاوتی با ضدیخ دارد؟

مایع خنک‌کننده موتور یکی از ضروری‌ترین مواد برای عملکرد صحیح موتور خودرو است که نقش کلیدی در جلوگیری از داغ شدن بیش از حد موتور ایفا می‌کند. اما اغلب افراد در هنگام خرید یا استفاده از این مایع، با اصطلاحاتی مانند “ضدیخ” مواجه می‌شوند و ممکن است این دو را اشتباه بگیرند. در این مقاله، ابتدا به بررسی این موضوع می‌پردازیم که مایع خنک‌کننده موتور چیست و چه تفاوتی با ضدیخ دارد؟ سپس به بررسی ماهیت مایع خنک‌کننده و ضدیخ می‌پردازیم و سپس تفاوت‌های آن‌ها را به طور کامل توضیح می‌دهیم. پس برای داشتن اطلاعات بیشتر تا انتهای مطلب با ما همراه باشید.

مایع خنک‌کننده موتور چیست؟

مایع خنک‌کننده موتور (Coolant) ترکیبی از آب، ضدیخ (Antifreeze) و مواد افزودنی شیمیایی است که برای خنک نگه داشتن موتور خودرو طراحی شده است. این مایع از گرم شدن بیش از حد موتور در تابستان و یخ‌زدگی آن در زمستان جلوگیری می‌کند.

وظایف اصلی مایع خنک‌کننده

1. انتقال گرما از موتور به رادیاتور.
2. محافظت از اجزای داخلی سیستم خنک‌کننده در برابر خوردگی.
3. جلوگیری از تشکیل رسوبات و گرفتگی در سیستم خنک‌کننده.
4. پیشگیری از جوش آوردن یا یخ زدن موتور در شرایط دمایی مختلف.

ضدیخ چیست؟

ضدیخ یکی از اجزای اصلی مایع خنک‌کننده است. این ماده عمدتاً از اتیلن گلیکول (Ethylene Glycol) یا پروپیلن گلیکول (Propylene Glycol) تشکیل شده و وظیفه آن پایین آوردن نقطه انجماد و بالا بردن نقطه جوش مایع خنک‌کننده است. با افزودن ضدیخ به آب، این ترکیب می‌تواند در شرایط دمایی بسیار سرد یا بسیار گرم، کارایی خود را حفظ کند.

ویژگی‌های ضدیخ

1. جلوگیری از یخ‌زدگی مایع در دماهای پایین.
2. افزایش مقاومت مایع در برابر جوشیدن.
3. محافظت از سیستم خنک‌کننده در برابر خوردگی.

تفاوت مایع خنک‌کننده و ضدیخ

اگرچه ضدیخ و مایع خنک‌کننده ارتباط نزدیکی با یکدیگر دارند، اما تفاوت‌هایی میان آن‌ها وجود دارد:

چرا استفاده از مایع خنک‌کننده اهمیت دارد؟

1. جلوگیری از داغ شدن موتور: موتور خودرو در هنگام کار دمای بسیار بالایی تولید می‌کند. مایع خنک‌کننده این گرما را جذب کرده و به رادیاتور منتقل می‌کند تا در آنجا خنک شود.
2. پیشگیری از یخ‌زدگی: در دماهای پایین، آب به‌تنهایی یخ می‌زند و ممکن است باعث ترکیدگی اجزای موتور شود. وجود ضدیخ در مایع خنک‌کننده از این اتفاق جلوگیری می‌کند.
3. حفاظت از سیستم خنک‌کننده: مواد افزودنی موجود در مایع خنک‌کننده از خوردگی و زنگ‌زدگی قطعات فلزی مانند رادیاتور و پمپ آب جلوگیری می‌کنند.
4. جلوگیری از رسوب‌گذاری: مایع خنک‌کننده از تشکیل رسوبات و گرفتگی در مسیرهای خنک‌کننده موتور جلوگیری می‌کند.

چگونه مایع خنک‌کننده مناسب انتخاب کنیم؟

انتخاب مایع خنک‌کننده مناسب به نوع خودرو، شرایط آب‌وهوایی و توصیه سازنده بستگی دارد. هنگام خرید، به نکات زیر توجه کنید:

1. رنگ مایع خنک‌کننده: مایع‌های خنک‌کننده معمولاً در رنگ‌های سبز، نارنجی، آبی، یا زرد عرضه می‌شوند. هر رنگ نشان‌دهنده ترکیب شیمیایی خاصی است که باید با سیستم خودرو سازگار باشد. همیشه از مایعی استفاده کنید که در دفترچه راهنمای خودرو توصیه شده است.

1. نوع ضدیخ: ضدیخ‌ها به دو نوع اصلی تقسیم می‌شوند:
   • اتیلن گلیکول: پرکاربردتر و مناسب برای دماهای بسیار پایین.
   • پروپیلن گلیکول: دوستدار محیط‌زیست و کمتر سمی.

1. نسبت ترکیب:  اگر ضدیخ را به‌صورت جداگانه تهیه می‌کنید، معمولاً نسبت 50:50 از آب و ضدیخ توصیه می‌شود. در مناطق سردتر، می‌توانید درصد ضدیخ را افزایش دهید.

زمان تعویض مایع خنک‌کننده

مایع خنک‌کننده با گذشت زمان کیفیت خود را از دست می‌دهد و ممکن است به‌درستی از موتور محافظت نکند.

نشانه‌های نیاز به تعویض مایع خنک‌کننده:

• تغییر رنگ مایع (به‌ویژه به رنگ زنگ‌زده یا کدر).
• کاهش سطح مایع در مخزن.
• وجود بوی غیرعادی یا رسوبات در مایع.

زمان تعویض پیشنهادی:

• معمولاً هر 2 سال یا 40,000 کیلومتر (مطابق با توصیه سازنده خودرو).

نحوه تعویض مایع خنک‌کننده

تعویض مایع خنک‌کننده یک فرآیند ساده اما حساس است که باید با دقت انجام شود. مراحل کلی عبارتند از:

1. تخلیه مایع قدیمی: خودرو را خاموش کنید و اجازه دهید موتور خنک شود.درپوش رادیاتور را باز کنید و مایع قدیمی را تخلیه کنید.
2. شستشوی سیستم خنک‌کننده: با استفاده از آب یا محلول شستشو، مسیرهای داخلی سیستم را تمیز کنید.
3. اضافه کردن مایع جدید: مایع خنک‌کننده جدید را به آرامی به مخزن رادیاتور اضافه کنید.
4. هواگیری: موتور را روشن کنید و اجازه دهید هوا از سیستم خارج شود.
5. بررسی نهایی: سطح مایع را بررسی کرده و درپوش رادیاتور را محکم ببندید.