سیستم ترمز خودروهای سنگین چگونه عمل می‌کند؟

خودروهای سنگین به‌دلیل خاص بودنشان از جوانب مختلف و تفاوت‌های مشخصان با خودروهای کوچک و سواری، حتی گاهی عملکرد متفاوتی در نوع ترمز دارند. یعنی وقتی با یک خودروی سنگین ترمز می‌گیرید، گرچه این خودرو هم مثل یک خودروی کوچک متوقف می‌شود، اما فرایندی که سیستم ترمز خودروهای سنگین طی می‌کند تا به هدف برسد با سیستم ترمز ماشین سواری فرق دارد.

مهم‌ترین تفاوت ترمز خودروهای سواری و سنگین، این است که در خودروهای سنگین از سیستم بادی یا پنوماتیکی استفاده می‌شود. در ادامه این مطلب تفاوت این دو سیستم و طرز کار سیستم بادی ترمز را کامل‌تر بررسی می‌کنیم.

همراه اکستریم مگ باشید

تفاوت سیستم ترمز ماشین سنگین و سواری

همان‌طور که اشاره کردیم مهم‌ترین تفاوت این دو سیستم بااین‌که هدف یکسانی دارند، عملکرد آن‌هاست. در خودروهای سنگین چون ترمز باید وزن بسیار بالایی را متحمل شود و آن را به‌موقع متوقف کند، به قدرت بیشتری نیاز دارد. به همین دلیل است که از سیستم بادی یا Pneumatic system استفاده می‌کند. این سیستم می‌تواند در مقابل فشاری که وزن خودرو یک باره به سیستم ترمز وارد می‌کند، غلبه و مقاومت بیشتری داشته باشد.

این تفاوت را وقتی با یکی از حواس پنجگانه خودتان درک می‌کنید که به صدای ترمز خوب گوش بدهید. بعید است که وقتی سوار یک خودروی کوچک هستید به‌جز احساس متمایل شدن ماشین به جلو حین ترمز متوجه آن شوید. اما وقتی سوار یک خودروی سنگین مثل اتوبوس یا کامیون باشید، می‌فهمید که همزمان با این‌که حین ترمز کل خودرو کمی به جلو متمایل می‌شود، صدای خالی شدن هوا نیز به گوش می‌رسد. اما سیستم ترمز خودروهای کوچک چون هیدرولیکی است، صدای خاص و قابل توجهی ندارد.

پیشنهاد ما: کالیپر ترمز چیست؟

پس تا این‌جا فهمیدیم که سیستم ترمز خودروی سنگین نسبت به سیستم ترمز خودروهای کوچک و سواری کاملا متفاوت است. علت اصلی این تفاوت هم تقریبا وزن است که باعث می‌شود سیستم ترمز خودروهای عادی تحمل فشار و سنگینی خودروی بزرگ‌تر را نداشته باشد. بد نیست با این سیستم ترمز بادی و پرقدرت بیشتر آشنا شوید و بدانید که چگونه کار می‌کند.

مزایای سیستم ترمز مکانیکی

• قدرت بیشتری دارد، طوری که می‌تواند صدها کیلوگرم وزن در حال حرکت خودرو را در زمانی که راننده صلاح ببیند متوقف کند یا حداقل شتابش را تا میزان لازم کاهش دهد.
• خطر آتش گرفتن در این نوع از ترمز نسبت به ترمزهای هیدرولیکی بسیار پایین‌تر است. بنابراین امنیت بالاتری دارد.
• پایداری بیشتری دارد و در زمان‌های طولانی تحت فشار قرار نمی‌گیرد، داغ نمی‌شود و از کار نمی‌افتد.
• تقریبا کم‌هزینه‌تر است، چون با هوا کار می‌کند نه با روغن. پس قرار نیست برای تقویت آن هزینه خریداری روغن را تقبل کنید.
• در سربالایی و سرازیری خودرو را ثابت و استوار نگه می‌دارد، برخلاف خودروهای کوچک که راننده باید با روش‌های دیگری بجز ترمز از حرکت غیر منتظره خودرو پیشگیری کند.
• راننده می‌تواند در چند مرحله و با چند بار فشار روی پدال، سرعت را به‌اندازه لازم کاهش دهد. به‌عبارتی سیستم بادی در ترمز چند مرحله‌ای قفل نمی‌کند.

طرز کار سیستم ترمز بادی خودروهای سنگین

شاید اگر از یک فرد معمولی که اطلاعات زیادی از علم مکانیک و فیزیک ندارد بپرسید که سیستم هیدرولیکی قوی‌تر است یا سیستم بادی، نظرش بر روی سیستم هیدرولیکی باشد. چون به‌نظر می‌رسد سیستمی که با باد و فشار هوا کار می‌کند نمی‌تواند قدرت زیادی داشته باشد. اما فهمیدیم که اتفاقا در سیستم ترمز خودروهای سنگین این موضوع برعکس است. یعنی هوا می‌تواند در مقابل فشار استقامت بیشتری از خودش نشان دهد. البته وقتی که فشرده شود و بین مولکول‌های آن کمتر فاصله ممکن وجود داشته باشد.

در سیستم ترمز بادی مراحلی که طی می‌شوند تا خودرو متوقف شود بدین شرح است:

1. هوا بعد از این‌که راننده پدال ترمز را فشار می‌دهد، تحت تاثیر پدال فشرده می‌شود. در حقیقت هوا از طریق یک دریچه که به آن foot valve می‌گوییم به جریان می‌افتد.
2. هوای تحت فشار از طریق لوله‌ها به محفظه ترمز منتقل می‌شود. در این محفظه یک پیستون در انتظار فشار است که حرکت کند. بعد از این‌که هوا در محفظه پخش شد، پیستون انرژی مورد نیاز برای حرکت را به دست می‌آورد.

1. پیستون با حرکت خودش میله‌های درون محفظه را نیز به حرکت در می‌آورد. در نتیجه این تحرکات، نیروی مکانیکی لازم برای توقف خودرو ایجاد می‌شود.
2. نیروی مکانیکی لنت ترمز را تحت تاثیر قرار می‌دهد و آن‌ها را به دیسک می‌چسباند. همین امر درنهایت باعث می‌شود که چرخ‌ها در حرکت کند شوند و سرعت خودرو کم شود یا حتی کاملا توقف کند.
3. اگر راننده پایش را از روی پدال بردارد، مراحل بالا معکوس می‌شوند و به عقب بر می‌گردند. یعنی لنت از دیسک فاصله می‌گیرد، میله‌ها و پیستون داخل محفظه ثابت می‌شوند، و هوا از محفظه بیرون می‌رود.

پیشنهاد ما: دیسک ترمز سرامیکی چیست؟

توجه داشته باشید مقدار و قدرت فشار هوا و نیروی مکانیکی مکانیزم ترمز به پای راننده وابسته است. بنابراین نیرو به اندازه‌ای تولید می‌شود که راننده پایش را بر روی پدال فشار دهد.